Օղակաձև գրանուլոմա (Ավագյան Է.Ա.) — «Պրոֆ. Հ.Ա. Քալամքարյանի անվան Մաշկավեներաբանության և մաշկի օպտիկական ախտորոշման ասոցիացիա» ՀԿ

Բնորոշումը

Օղակաձև գրանուլոման (ՕԳ, granuloma annulare) բարորակ բորբոքային մաշկախտ է, որը բնորոշվում է անախտանշային դերմալ հանգույցիկների (dermal papules) և կամ օղակաձև վահանակների (annular plaques) առաջացումով։

ՕԳ-ն առաջին անգամ նկարագրել է 1895-ին Տ. Կալկոթ Ֆոքսը, իսկ հիվանդության «ՕԱ» անվանման հեղինակներն են Ռէդկլիֆֆը և Կրոքերը (1905 թ.)։

Հյուսվածաբանորեն դիտվում են կոլագենի դեգեներացիայի օջախներ և ցցապատնեշանման (частоколообразный, palisaded) գրանուլեմային բորբոքման նշաններ։

Համաճարակաբանությունը

ՕԳ-ն համեմատաբար տարածված հիվանդություն է, հանդիպում է բոլոր տարիքային խմբերում՝ բացառությամբ նորածնային շրջանի (տեղային ՕԳ-ն՝ երեխաների և մինչև 30 տարեկան մեծահասակների, գեներալիզացված տեսակը՝ մինչև 10 տարեկան երեխաների և 30-60 տարեկան մեծահասակների, ենթամաշկային ՕԳ-ն՝ 2-10 տարեկան երեխաների, թափածակող ՕԳ-ն՝ երեխաների մոտ)։

Ցեղային, աշխարհագրական կամ ազգային առանձնահատկություններ չկան։

ՕԳ-ն շուրջ կրկնակի անգամ ավելի հաճախ է դիտվում կանանց, քան տղամարդկանց շրջանում (մեծ մասամբ ՕԳ-ն զարգանում է առողջ անձանց շրջանում)։

Պատճառագիտությունը

Ցեղային, աշխարհագրական կամ ազգային առանձնահատկություններ չկան։

Ախտածագումը

Գերակայող ախտածագումնային վարկածը՝ իմուն ալերգիկ մեխանիզմներն են (բջջային իմուն պատասխան, 4-րդ տիպի ալերգիկ ռեակցիա), որոնք հանգեցնում են իմուն համալիրային վասկուլիտի, ձևավորվում է շուրջանոթային մոնոցիտա-լիմֆոցիտային ներսփռանք (գրանուլոմային բորբոքման նշաններ, շարակցական հյուսվածքի՝ ցիտոկիններով միջնորդավորված վնասում)։

Հնարավոր է նաև, որ շարակցական հյուսվածքն ախտահարվի այլ մեխանիզմներով և ի պատասխան զարգանա նաև գրանուլոմային բորբոքում։

Կլինիկան

Առանձնացնում են ՕԳ-ի հետևյալ կլինիկական տեսակները՝ տեղային, համընդհանուր, ենթամաշկային, թափածակող, կամարաձև դերմալ էրիթեմա և ակտինիկ։

Տեղային օղակաձև գրանուլեմա

Տեղային օղակաձև գրանուլեման ամենահաճախադեպն է։ Գերազանցապես ոտնաթաթերի թիկնային մակերեսներին, սրունք-թաթային հոդերի շրջանում, սրունքներին և դաստակներին ի հայտ են գալիս 1-2 մմ տրամագծով, անցավ, չքորվող հանգույցիկներ (մարմնագույնից մինչև մանուշակագույն նրբերանգների, երբեմն կարմիր տափակ որքին հիշեցնող)՝ որոնք երբեմն ցուցաբերում են աճի միտում, խմբավորվում են՝ ձևավորելով մինչև 5 սմ տրամագծով կամարաձև (կիսաօղակաձև) կամ օղակաձև վահանակներ, որոնց կենտրոնական մասը ներանկած է, ավելի նվազ գունակավորված։

Համընդհանուր օղակաձև գրանուլեմա

Համընդհանուր օղակաձև գրանուլեման գերազանցապես հանդիպում է մեծահասակների շրջանում։ Ախտահարվում են իրանը, վիզը, դեմքը, գլխի մազածածկ մասը, վերջույթները, ափերը և ներբանները։

Դիտվում են տարածուն հանգույցիկներ և կամ օղակաձև վահանակներ դեղնավունից մինչև մանուշակագույն նրբերանգների և տարբեր չափերի։

Ենթամաշկային օղակաձև գրանուլեմա

Ենթամաշկային օղակաձև գրանուլեման հանդիպում է երեխաների շրջանում։ Բնորոշվում է սրունքների առաջային մակերեսներին, հետույքին և այլուր առաջացող ենթամաշկային անցավ հանգույցներով (5 մմ-ից մինչև 4սմ չափերի)։

Թափածակող օղակաձև գրանուլեմա

Թափածակող օղակաձև գրանուլեման (և մյուս տեսակները) հազվադեպ է հանդիպում։ Տեղակայվում է ձեռքերի և ոտնաթաթերի թիկնային մակերեսներին։ Բնորոշվում է ՕԳ-ի օջախների պերֆորացիայով

Բուժումը

Բուժման նպատակով կիրառվում են տեղային կորտիկոստերոիդային քսուքներ (վիրակապով կամ առանց դրա, ներմաշկային ներարկումներ, 4-6 շաբաթ տևողությամբ), կրիոթերապիա, լազերային դեստրուկցիա։

Գեներալիզացված ՕԳ-ի դեպքում կիրառվում են ՈՒՄՃ (UVB, PUVA), հակամալարիային դեղամիջոցներ, իզոտրետինոին (թույլ արդյունավետություն)։

Կանխատեսումը

50% դեպքերում ՕԳ-ի լոկալիզացված տեսակը միտում ունի ինքնաբուխ լավացման (2 տարի, երբեմն տասնյակ տարիներ, հազվադեպ կրկնումներ)։

Ենթամաշկային ՕԳ-ի դեպքում կրկնումները հաճախանում են (20-75% դեպքերում), իսկ գեներալիզացված ՕԳ-ի դեպքում ինքնաբուխ լավացում չի դիտվում, հաճախ են կրկնումները, բուժումը բեկանելի է։

Կրկնվելիս 40% դեպքերում գործընթացը զարգանում է սովորաբար նույն տեղում։

Էդուարդ Արկադիի Ավագյան

Մաշկավեներաբան

հեռ.՝ +374 (94) 967598

E-mail: [email protected]