Բժիշկներին

ԼԻՊՈՊՈԼԻՍԱԽԱՐԻԴՆԵՐԻ ԴԵՐԸ ԲՈՐԲՈՔԱՅԻՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՈՒՄ

ԼԻՊՈՊՈԼԻՍԱԽԱՐԻԴՆԵՐԻ ԴԵՐԸ ԲՈՐԲՈՔԱՅԻՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՈՒՄ
Խ.Մ. Խաչիկյան, Հ.Ղ. Ազարյան, Շ.Վ. Կարապետյան, Ռ.Ս. Մխոյան

Բորբոքումը վթարային-պաշտպանական-հարմարողական բնույթի տիպային ռեակցիա է, որն օտարածին և սեփական հակածիններին ճանաչելու, ոչնչացնելու և օրգանիզմից հեռացնելու նպատակ է հետապնդում։ Սակայն կենսականորեն անհրաժեշտ լինելով հանդերձ այն կարող է վերաճել կազմալուծական-ախտաբանական գործընթացի։
Օրգանիզմում բորբոքային ռեակցիաների մակածման, զարգացման և կանոնակարգման խնդրում աղիքային միկրոֆլորայի և օրգանիզմի հարմարողական համակարգերի փոխազդեցության վերաբերյալ գրականության տվյալները հատվածային են, իսկ մանրէային էնդոտոքսինի (ՄԷ) դերը՝ չնայած նրա հիմնարար նշանակությանը, ըստ պատշաճի չի կարևորվում [1, 2]։
ՄԷ-ները 30-60 կԴ մոլեկուլային կշռով, ախտածինների հետ զուգորդված (գրամ-բացասական մանրէների արտաքին թաղանթի բաղադրիչներն են) մոլեկուլային միացություններ են, կենսաքիմիորեն՝ լիպոպոլիսախարիդներ (ԼՊՍ, ԼՊՍ-ն և ՄԷ-ն դիտարկվում են որպես հոմանիշներ)։ Նրանք օրգանիզմում ճանաչվում են «Toll-like»-ծայրելուստների կողմից, փոխազդում վերջիններիս հետ՝ ակտիվացնելով բնածին, ապա և ձեռքբերովի իմունիտետի (ԲԻ և ՁԲԻ) ռեակցիաները (ՄԷ-ները ԲԻ-ի խթանիչներ են), որի հետևանքով խթանվում է որոշ ֆիզիոլոգիորեն ակտիվ նյութերի (պրոբորբոքային ցիտոկիններ, C-պրոտեինկինազա, հեմոկիններ, ադհեզիններ և այլն) արտադրությունը [1, 3, 40, 41]։
Առաջին անգամ «էնդոտոքսին» տերմինը կիրառել է գերմանացի մանրէաբան-իմունաբան Ռիխարդ Պֆեյֆերը դեռ 1884 թ-ին։ Հետագայում բացահայտվել է էնդոտոքսինների ջերմածին և հակաուռուցքային ազդեցությունը, փաստարկվել պրոբորբոքային ակտիվությունը և այլն [1, 4, 42]։ 
Բնության մեջ էնդոտոքսինների գլխավոր աղբյուրը կապտականաչավուն ջրիմուռներն են, իսկ մարդու և կենդանիների օրգանիզմում՝ գրամբացասական մանրէները [4]։
ՄԷ-ները բաղկացած են երկու՝ լիպիդային և պոլիսախարիդային դետերմինանտներից ու կորիզից։
ԼՊՍ-ների լիպիդային դետերմինանտը (A-գլիկոլիպիդ), ի տարբերություն պոլիսախարիդայինի՝ խիստ կոնսերվատիվ է (կայուն է և նույնական բոլոր՝ մնացած 200 ԼՊՍ-ների համար)։
ԼՊՍ-ները 3 մոլեկուլ կետոդեզօքսիօկտոնատի (ԿԴՕ) հետ միասին մի միացյալ համալիր (Re-գլիկոլիպիդ) են ստեղծում, որով պայմանավորված են ՄԷ-ների կենսաբանական (ոչ միայն կենսանպաստ, նաև ախտածին) հատկանիշների (իմունաիրազեկ բջիջների, կինինային և պրոպերդինային համակարգերի, ցիտոկինների խթանում, ջերմածնություն, միտոգենություն, հակաուռուցքային, հակամանրէային և հակավիրուսային ազդեցություն և այլն) ընդհանրությունը (սեռայուրահատուկ լինելու շնորհիվ) և գրամ-բացասական մանրէների կենսունակությունը [1, 4, 40, 43]։ 
Ի տարբերություն ԼՊՍ-ների լիպիդային դետերմինանտի, պոլիսախարիդային դետերմինանտն անկայուն է՝ գերփոփոխական և տեսակայուրահատուկ (կառուցվածքային օլիգոսախարիդների քանակական և որակական փոփոխություններով է պայմանավորված)։
ԼՊՍ-ների կորիզը օլիգոսախարիդային կառուցվածքի՝ հարաբերականորեն կոնսերվատիվ շղթա է, որի ամենամշտական հատվածը ԿԴՕ-ն է [1, 4]։

ՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ԷՆԴՈՏՈՔՍԻՆԵՄԻԱ

Համակարգային էնդոտոքսինեմիան (ՀԷ) ԲԻ-ի օրգանների (և այլ օրգան-համակարգերի) ֆիզիոլոգիական ակտիվության կանոնակարգման և պահպանման անվերապահ գործոն է [1, 2, 4, 44, 45]։
Նախկինում, ոչ վարակային ախտաբանությամբ հիվանդների արյան մեջ ՄԷ-ների հայտնաբերումը գնահատվում էր որպես արտեֆակտ (իմունաքիմիական թեստի նվազ յուրահատկություն, կենսաբանական նյութի վերցնելու, պահպանելու և հետազոտման տեխնիկական խոտան)։ Հետագայում, երբ ՄԷ-ներ հայտնաբերվեցին գործնականորեն առողջ անձանց բազմաձև կորիզավոր լեյկոցիտների (ԲԿԼ) մակերեսին (ԼՊՍ-դրական գրանուլոցիտներ)՝ կասկածները փարատվեցին։ Ներկայացվեց նոր կենսաբանական երևույթ՝ ՀԷ [1, 5, 44, 45]։
ՀԷ-ն առողջ մարդկանց արյան շիճուկում ԼՊՍ-ների ֆիզիոլոգիական խտությամբ (պայմանավորված է աղիներից դեպի արյուն՝ ՄԷ-ների կոտորակային, մանրահաճախ և ֆիզիոլոգիական անհրաժեշտության դեպքում միայն կատարվող մուտքով) մշտառկայությունն է (ԼՊՍ-դրական գրանուլոցիտները կազմում են ԲԿԼ-ների ընդհանուր քանակակազմի 4-7%-ը)։ Ընդ որում, որքան այն նվազում է, այնքան հիվանդը դառնում է իմունաբանորեն անպաշտպան։ Դրանից բացի ՀԷ-ն, երբ դեռ չի վերաճել իր զարգացման հաջորդ փուլին՝ ԼՊՍ-կապող ու ԼՊՍ-հեռացնող համակարգերի բավարար ակտիվություն է ենթադրում [1, 6, 44, 45]։
Իրենց կենսաբանական հատկանիշների իրագործման նպատակով, որպես բջջային համակարգերի բազմաներունակ ակտիվատորներ՝ ՄԷ-ների լիպիդային դետերմինանտը փոխազդում է բջիջների թաղանթային ծայրելուստային ԼՊՍ-ճանաչող գլխավոր՝ «CD14-TLR4-MD2» համալիրի, նաև այլ ծայրելուստների (CD18, CD54, Fc և այլն) հետ և խթանում C-պրոտեինկինազայի ակտիվությունը (արգելաբացվում է գենոմի ռեպրեսիան) [4, 6, 7, 40, 41]։
Շարադրված փոխազդեցության արդյունքում խթանվում է կարմիր ոսկրածուծի միելոիդային ընձյուղի բջիջների, ինչպես նաև B- և T-լիմֆոցիտների նախաբջիջների արտադրությունը։ Ակտիվանում են ԼՊՍ-ներին ընկալող գլխավոր բջիջները՝ ԲԿԼ-ները, ուժգնանում նրանց մանրէասպան և ադհեզիվ հատկությունները, որոնք գաղթում են դեպի մաշկ և լորձաթաղանթներ, որտեղ պաշտպանական գործառույթներ են իրականացնում [1, 4, 40, 41]։
Ֆիզիոլոգիական պայմաններում աղիքային ԼՊՍ-ների 95%-ը մուտք է գործում լյարդ, փոխազդում TLR-4 ծայրելուստների հետ և բռնազավթվում, վերամշակվում և յուրացվում լյարդի Կուպֆերյան բջիջների կողմից։ Վերջիններս արտադրում են մի շարք պրոբորբոքային ցիտոկիններ (ինտերֆերոններ, ինտերլեյկիններ, a-ՈՒՆԳ և այլն)՝ ապահովելով օրգանիզմի իմուն հակազդեցությունը։ Չյուրացված էնդոտոքսինները օրգանիզմից հեռանում են կենսաբանական հեղուկներով և արտազատուկներով (լեղի, քրտինք, կղանք և այլն)՝ ազատ կամ կապված  (հիմնականում՝ ԲԿԼ-ների հետ) վիճակում [1, 4, 8, 45]։
Այսպիսով, ԼՊՍ-ները խթանում են ԲԻ-ի ակտիվությունը (արհեստական պայմաններում ստացված բացարձակապես ստերիլ «գնոտոբիոնտային» կոչվող կենդանիները միանգամայն անպաշտպան են վարակային և ուռուցքային գործոնների նկատմամբ), որն իր հերթին կանխորոշում է ՁԲԻ-ի աշխատանքը [4, 40]։
Աղիքային ԼՊՍ-ի մնացած 5%-ը պորտալ արյան հետ պորտոկավալ անաստոմոզներով (շրջանցելով լյարդը) մուտք է գործում արյան ընդհանուր շրջանառություն։ Գործընթացը կանոնակարգում է սիմպատոադրենալային համակարգը· կորտիզոլի և ԼՊՍ-ների խտությունների միջև կա դրական համահարաբերակցություն (սրանով է թերևս պայմանավորված սթրեսային գերբեռնվածությունների ժամանակ զարգացող հիպերէնդոտոքսինեմիան, որն ապահովում է մի շարք օրգան-համակարգերի ֆիզիոլոգիական տոնուսը, ակտիվությունը և հոմեոստազը) [1, 7, 9, 10, 43, 45]։

ԷՆԴՈՏՈՔՍԻՆԱՅԻՆ ԱԳՐԵՍԻԱ

Էնդոտոքսինային ագրեսիան (ԷԱ) ՀԷ-ի հաջորդ փուլն է՝ կլինիկական և լաբորատոր ուրույն արտահայտություններով ուղեկցվող ախտաբանական գործընթաց, որի մակածման և զարգացման գործում գլխավոր դերը կատարում են ԼՊՍ-ները [11, 12–14, 44, 45]։
Գրամ-բացասական մանրէներն ուժգնորեն բազմանում են հատկապես նրանց բռնի վերացման (հակաբիոտիկաբուժություն, աղիների լվացում և այլն) դեպքում, խրոնիկական սթրեսի, աղիների լորձաթաղանթի թափանցելիությունը բարձրացնող (սննդային թունավորումներ, սուր աղիքային վարակային և ոչ վարակային գործընթացներ, ալկոհոլային էքսցեսներ, դիսբակտերիոզ, մալաբսորբցիայի համախտանիշ և այլն) գործոնների ազդեցությամբ, ինչպես նաև, պորտալ համակարգում գերճնշման, հեպատիտների և հեպատոզների, երիկամային անբավարարության, հիպերթերմիաների և հիպոթերմիաների, ֆիզիկական գերծանրաբեռնվածության ժամանակ և այլն [1, 6, 11, 15–17]։
ՀԷ-ի վերաճումը ԷԱ-ի պայմանավորված է մի կողմից հիպերլիպոպոլիսախարիդեմիայով, մյուս կողմից՝ ԼՊՍ-կապող հումորալ (հակաէնդոտոքսինային հակամարմիններ, բարձր խտության լիպոպրոտեիդներ, այլ օպսոնիններ) և գրանուլոցիտային (էնդոտոքսիններին չեզոքացնող բջիջներ) գործոնների, ինչպես նաև ԼՊՍ-հեռացնող համակարգերի հարաբերական անբավարարությամբ։ Էնդոտոքսինների հավելյալ քանակների՝ դեպի արյուն անդադար մուտք գործելու դեպքում օրգանիզմի հարմարողական հնարավորությունները սպառվում են (բջիջների կենսաբանական ռիթմերի տարհամաժամանակեցում), նպաստավոր պայմաններ են ստեղծվում խրոնիկ բորբոքային, նաև աուտոիմուն գործընթացների զարգացման համար, առաջանում է համակարգային բորբոքային պատասխանի համախտանիշ (ՀԲՊՀ), ապա՝ բազմաօրգանային անբավարարության համախտանիշ (ԲԱՀ)։ Այսպիսով, ՀԷ-ն, ԷԱ-ն, ՀԲՊՀ-ն և ԲԱՀ-ը նույն գործընթացի տարբեր փուլեր են [18, 19]։
Ըստ էության, ԷԱ-ն տարբեր հիվանդությունների և համախտանիշների ախտածագման ընդհանուր համապարփակ գործոն է, «նախահիվանդություն», հիվանդության զարգացման պրոդրոմալ շրջան՝ ոչ յուրահատուկ ախտանշաբանությամբ (ջերմության բարձրացում, ընդհանուր թուլություն, հոդացավեր, մկանացավեր, հաճախամիզություն, գերքրտնարտադրություն ևն) [1, 11, 43]։
Մարդու և կենդանիների հիպոթալամահիպոֆիզաադրենալային համակարգի թե´ հարմարողական-ֆիզիոլոգիական և թե´ հարմարողական-ախտաբանական ոչ յուրահատուկ ռեակցիաները (ներկայացրել է դեռևս Հանս Սելյեն) ուղեկցվում են հիպերկատեխոլամինեմիայով, որը հանգեցնում է արյան պորտալ հոսքի շունտավորման` ապահովելով դրանով ՄԷ-ների լրացուցիչ քանակների տրանսլոկացիան՝ աղիներից դեպի արյուն [4, 20]։
Այսպիսով, ԷԱ-ն նախահիվանդություն է, որը կարող է ձևափոխվել այս կամ այն նոզոլոգիական միավորի։ Դա կարող է իրագործվել առնվազն երեք՝ աուտոիմուն ռեակցիաների մակածման, հիպերերգիկ իմուն ֆոնի ձևավորման և լեյկոցիտների ինքնագրեսիվության ճանապարհներով [1, 11-13, 15]։
Տարիքին համընթաց աճում են ԷԱ-ի առաջացման (ՀԷԻ-ի օրգանների ինվոլյուտիվ փոփոխություններ) և էնդոտոքսինային հանդուրժողականության (ԷՀ) ձևավորման հնարավորությունը, որոնք բնորոշվում են հիպերլիպոպոլիսախարիդեմիայով, ՀԷԻ-ի ակտիվության ինտեգրալ ցուցանիշների նվազումով, իսկ կլինիկորեն՝ գործընթացի խրոնիզացումով և թառամընթացությամբ (խրոնիկական էնդոտոքսինային ագրեսիա, ԽԷԱ) [21, 22]։

ԷՆԴՈՏՈՔՍԻՆԱՅԻՆ ՀԱՆԴՈՒՐԺՈՂԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Տարիքին զուգահեռ ձևավորվում է ԷՀ։ Օրգանիզմը վարակային ջերմածին գործոններին (ԼՊՍ) սկսում է աստիճանաբար ավելի թույլ հակազդել (մանկական հասակում ավելի հաճախադեպ է բարձր, իսկ հասուն տարիքում՝ միայն սուբֆեբրիլ ջերմությունը)։ Մյուս կողմից սակայն ԼՊՍ-ների բացասական ազդեցությունները (տե´ս «ՄԷ-ների կլինիկական մանիֆեստացիաները») դառնում են առավել նշանակալի։ Այսպիսով, ԷՀ-ն կարևոր նշանակություն ունի ՀԷ-ի` ԷԱ-ի վերածման (ԷՀ-ն շատ հաճախ ուղեկցում է ԽԷԱ-ին) խնդրում [1, 4, 12, 23, 24]։

ԷՆԴՈՏՈՔՍԻՆԱՅԻՆ ԱՆԲԱՎԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Արյան ընդհանուր հոսքում ԼՊՍ-ների և հակաէնդոտոքսինային IgG-հակամարմինների բացակայությունը հաճախ զուգակցվում է ամենատարբեր վիրուսային վարակներով և նրանց ընթացքի հարատևությամբ։ Պատճառը, թերևս, ԼՊՍ-ների խտության նվազումն է (կամ բացակայությունը), որը հանգեցնում է իմունապակասուրդի։ Թեզիսը պոստուլացնելու համար անհրաժեշտ ապացուցողական տվյալները բավարար չեն, սակայն առկա են մի շարք փաստարկներ, որոնք անուղղակիորեն վկայում են այդ մասին։ Օրինակ, պիրոգենալը (ՄԷ-ի դեղորայքային տարբերակը) խիստ իմունախթանիչ ազդեցություն ունի, կենդանական աշխարհի մանրէազերծ (աճեցվում են ստերիլ միջավայրում) ներկայացուցիչները (գնոտոբիոնտներ) իմունաբանորեն միանգամայն անպաշտպան են (օնկոլոգիական և վարակային ախտաբանության հաճախադեպություն) և այլն [2]։

 ՄԱՆՐԷԱՅԻՆ ԷՆԴՈՏՈՔՍԻՆԻ ԴԵՐԸ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱԽՏԱԾԱԳՄԱՆ ՄԵՋ

Հաճախ ԷԱ-ն դրսևորվում է տենդով։ Ընդ որում, կարող է լինել ընդամենը ջերմության բարձրացման «չնչին» մի դրվագ (լիպոպոլիսախարիդեմիայի արտահայտվածության և մարմնի ջերմաստիճանի միջև առկա է դրական, իսկ հակաէնդոտոքսինային հակամարմինների տիտրի և ջերմաստիճանային ռեակցիայի միջև՝ բացասական համահարաբերակցություն) [12]։
ԷԱ-ի առաջին դրվագը դիտվում է հետծննդյան շրջանում (կյանքի առաջին 3 օրերին, երբ աղիները սկսում են գաղութացվել գրամ-բացասական միկրոֆլորայով)։ ՄԷ-ի քանակն արյան շիճուկում գրեթե տասնապատկվում է, որը կլինիկորեն դրսևորվում է հարմարողականության վաղ ռեակցիաներով (ԷԱ-ի առաջին հետծննդյան մանիֆեստը)։ Մի քանի օրից իրավիճակը բարելավվում է (էնդոտոքսինների խտության և ՀԷԻ-ի ցուցանիշների կարգավորում), սակայն որոշ դեպքերում ԷԱ-ն զարգանում է և առաջանում են բորբոքային-թարախային բնույթի հիվանդություններ, սեպսիս ևն [1, 10, 25, 26]։
ԷԱ-ի դերը խիստ նշանակալի է վաղաժամ և ուշացած վիժումների, վաղաժամ (սրտխառնոց, փսխում և այլն) և ուշացած (պրեէկլամպսիաներ, էկլամպսիաներ և այլն) գեստոզների ժամանակ [1, 10, 25, 26]։
Կանանց անպտղությունը հաճախ զուգորդվում է խրոնիկ բորբոքային գործընթացով, իսկ արյան մեջ՝ հիպերլիպոպոլիսախարիդեմիայով, այս իսկ պատճառով հակաէնդոտոքսինային բաղադրիչի ներառումն անպտղության բուժման ժամանակ հանգեցնում է արդյունավետության բազմակի աճի [8, 22]։
ՄԷ-ների պրոաթերոգեն ազդեցության մասին դեռ մեկ հարյուրամյակ առաջ տեղեկացրել է ռուս մեծ գիտնական Ի. Ի. Մեչնիկովը [27]։ Էնդոտոքսին-ազդանշանող ծայրելուստային համալիրի (ԼՊՍ-կապող պրոտեիններ, CD14-TLR-4-MD2 և այլն) մոլեկուլների արտահայտչականացումը հանգեցնում է անոթների պատի բջիջների (էնդոթելիոցիտներ) աթերոգեն փոփոխությունների [24, 28, 46, 47]։
Տարբեր օրգանների խրոնիկ բորբոքային գործընթացների (ԷԱ-ի ենթակլինիկական, հիվանդի կողմից ուշադրության չարժանացող դրսևորումներ) ժամանակ, երբ ՄԷ-ների խտությունը դեռևս նշանակալի չէ, զարգանում է էնդոթելիոցիտների, այսպես կոչված, էնդոտոքսին-մակածված բորբոքային ռեակցիա (պրոաթերոգեն նշանակալի ռիսկի գործոն)։ Այդօրինակ թառամընթաց բորբոքային ռեակցիաների բարդությունը արդյունավետ բուժական մեթոդների մշակման հնարավորություն չի ընձեռում (բուժման հեռանկարում՝ համալիր բուժումն է, իսկ ազդեցության թիրախը՝ TLR-4-ծայրելուստներն են և այն հակաբորբոքային գործոնները, որոնք TLR-ազդանշաններն են մոդուլավորում) [1, 28, 46-48]։
Ստորին վերջույթների անոթների խրոնիկ հարաճուն իշեմիայով տառապող մեծահասակների մոտ փաստարկվել է մի կողմից՝ արյան մեջ ԼՊՍ-ների խտության աճի և ՀԷԻ-ի անբավարարության, մյուս կողմից՝ աթերոսկլերոզի կլինիկական արտահայտությունների ու բարդությունների միջև դրական համահարաբերակցություն [23, 29]։  
ԷԱ-ն նաև սթրեսի (պսիխոէմոցիոնալ գերբեռնվածություն, դեպրեսիոն համախտանիշ և այլն) արդյունք է։ Սթրեսածին բորբոքային ռեակցիաները չեն չեզոքացվում, քանի որ գլյուկոկորտիկոիդների արտադրությունն ընկճվում է⋅ ԷԱ-ի ժամանակ մակերիկամի կեղևի ուղեղային շերտ է շտապում ոչ թե գլյուկոկորտիկոիդների սինթեզի համար անհրաժեշտ խոլեստերինը՝ բարձր խտության լիպոպրոտեինների տեսքով (ԲԽԼ), այլ ԼՊՍ-ները (ի տարբերություն ԲԽԼ-ների՝ մակերիկամի կեղևի բջիջների հանդեպ ավելի արտահայտված սերնդակցություն)։ Սկսում է գերակշռել պրոբորբոքային արդյունքը։ Մյուս կողմից, զարգանում է հիպերխոլեստերինեմիա, մեծանում է աթերոգեն դասիչը (նաև աթերոսկլերոզի զարգացման հեռանկարը) [1, 2, 15]։
ԷԱ-ի մանիֆեստներից է նաև վարակային (մանրէային, վիրուսային և այլ) և ոչ վարակային (վնասվածքային, այրվածքային, ճառագայթային, մանկաբարձա-գինեկոլոգիական և այլ) բնույթի ախտաբանական գործընթացների ժամանակ զարգացող տարածուն ներանոթային մակարդման կամ տրոմբոհեմոռագիկ համախտանիշը [30]։
Բրոնխաօբստրուկտիվ համախտանիշը, ռեսպիրատոր դիսթրես-համախտանիշը, ասթման և այլն իրագործվում են ԼՊՍ-դրական գերակտիվ գրանուլոցիտների (նրանց քանակը 4-6 անգամ ավելանում է) և ԼՊՍ-ծանրաբեռնված ալվեոլային մակրոֆագերի աուտոագրեսիվ ակտիվության շնորհիվ, որոնք վնասում են բրոնխաթոքային համակարգի պարենխիմային և ստրոմալ կառույցները [1, 4, 31, 49]։ 
Մեծ է ԷԱ-ի դերը նաև ալերգոդերմատոզների զարգացման գործում։ Ուղղակի համահարաբերակցական կապ կա ալերգիկ հիվանդությունների (բրոնխային ասթմա, բրոնխաօբստրուկտիվ համախտանիշ, Կվինկեի այտուց, ատոպիկ դերմատիտ և այլն) ժամանակ արյան շիճուկում ԼՊՍ-ի խտության, IgE-ի խտության և կլինիկական դրսևորումների ուժգնության միջև (ԼՊՍ-ների քանակը ատոպիկ դերմատիտի IgE-կախյալ ձևերի ժամանակ աճում է մոտ 8 անգամ) [32, 49]։
ԼՊՍ-ները ուղղակիորեն հանգեցնում են համակարգային բորբոքային ռեակցիայի, մասնավորապես ակնեի և ֆոլիկուլիտների զարգացման՝ սեբոցիտներում ցիկլոօքսիգենազա-2-ի, պրոստագլանդին-F(2α)-ի և մատրիքսային մետալոպրոտեինազա-2-ի և այլ ցիտոկինների արտադրության ավելացման ճանապարհով։ Այնպիսի հակաբիոտիկների կիրառումը, ինչպիսիք են նադիֆլօքսացինը և կլինդամիցինը, բերում է հակաբորբոքային արդյունքի ոչ միայն propionbacterium acne-ի ճնշման, այլ նաև նշյալ կենսաբանական ակտիվ նյութերի չեզոքացման ճանապարհով [50, 51]։
ԷԱ-ն եթե անգամ չի մակածում, ապա գոնե-թե կարևորագույն դերակատարում ունի սրտամկանի ինֆարկտի, կարդիոգեն շոկի, շարակցական հյուսվածքի համակարգային հիվանդությունների, ուռուցքային ախտաբանության վաղ շրջանների, խրոնիկ հեպատիտների, առաջին տիպի շաքարային դիաբետի զարգացման և հարաճման գործում [1, 3, 12, 33, 34, 52–54]։
Շոկը (հատկապես նրա ծանր ձևերից մեկը՝ սեպտիկ շոկը) ընդհանուր ախտաբանության այժմեական հիմնախնդիրներից է։ 66% դեպքերում հարուցիչները գրամ-բացասական մանրէներն են, որոնք ՄԷ են անջատում։ Վերջիններիս ազդեցությամբ պրոբորբոքային ցիտոկինների (α-ՈՒՆԳ, ԻԼ-1β և այլն) արտադրությունն ուժգնանում է՝ հանգեցնելով ԲԱՀ-ի [35, 55]։
ՄԷ-ները ամենատարբեր սուր բորբոքային ախտաբանության (դերմատիտ, ապենդիցիտ, ուվեիտ, իրիդոցիկլիտ, մենինգիտ, պիելոնեֆրիտ, երիկամային անբավարարություն, օբստրուկտիվ ուռոպաթիա և այլն) ախտածագման անվերապահ գործոններ են [1, 4, 15, 33, 34, 36–39]։
Այսպիսով, ՀԷ-ի, ԷԱ-ի վերը շարադրված մեխանիզմները ակադեմիական նշանակությունից զատ հնարավորություն են ընձեռում որոշել ամենատարբեր հիվանդությունների զարգացման ռիսկի խմբերը, արձանագրել «նախահիվանդության» առկայության փաստը և սկզբունքորեն նոր բուժական և կանխարգելիչ միջոցառումների համալիր (ֆարմակոլոգիական նոր մարտավարություն և ռազմավարություն) մշակել՝ առավել արդյունավետության հասնելու նպատակով [1, 12, 40]։

ԷՆԴՈՏՈՔՍԻՆՆԵՐԻ ԱԿՏԻՎՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆ ՄԵԹՈԴՆԵՐԸ

ԼՊՍ-ների հետազոտությունն իրականացվում է «ԼՊՍ-ներ-թեստ-ԻՖՎ» էնդոտոքսինային թեստ-համակարգով (հիմնված է էնդոտոքսինների ընդհանուր հակածնային դետերմինանտի՝ գլիկոլիպիդի հանդեպ հակամարմինների օգնությամբ արյան քսուքում ԲԿԼ-ների վրա ակցեպցված էնդոտոքսինների հայտնաբերման վրա) կամ, այսպես կոչված, ակտիվացած մարմնիկների մեթոդով (հիմնված է գրամ-բացասական մանրէների ընդհանուր էնդոտոքսինի նկատմամբ յուրահատուկ՝ IgG3- և IgG-2а-ենթադասերի մոնոկլոնալ հակամարմինների իմոբիլիզացիայի երևույթի վրա) [1, 8, 56, 57]։

 ԲՈՒԺՄԱՆ ՀԱԿԱԷՆԴՈՏՈՔՍԻՆԱՅԻՆ ՈՒՂՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

Արդյունավետ բժշկական-կանխարգելիչ միջոցառումների հիմնական ալգորիթմը ԼՊՍ-ի խտության և հակաէնդոտոքսինային իմունիտետի ցուցանիշների նորմավորումն է՝ նպատակ ունենալով չեզոքացնել էնդոտոքսինների կողմից մակածված մեդիատորային քաոսը, վերականգնել թիրախային օրգանների գործառույթները և նորմավորել իմուն համակարգի աշխատանքը [4, 15, 21]։

 ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

1. ...................
2. ........................